Prefabrike Uzay Sistem Elemanları, tamamen atölyede imal edilerek, şantiyede montajı yapılacak şekilde tasarlanan çubuk ve düğüm elemanlarından oluşmaktadır.
1.ÖN HAZIRLIK (PROJELENDİRME):
Uzay Sistem elemanları Matris-Deplasman metoduna göre analiz edilir. Analiz sırasında yükler sadece düğüm noktalarına etki eder. Borular sadece eksenel çekme veya basınca çalışacak şekilde hesaplanmaktadır. Borularda moment meydana getirecek ve boruyla dik açı yapacak şekilde boruya yük asılamaz. Böyle bir yük söz konusu olduğu zaman, bu önceden belirtilmeli ve sözleşmede açık bir ifade ile yer almalıdır.
Statik hesaplar yapılırken, aşağıda belirtilen yükler arasından mevcut olanlar ve müşteri tarafından beyan edilip sözleşmede yer alan spesifik yükler dikkate alınır. Bunun dışında bazı temel yükler vardır ve bunlar tüm şartnamelerde kullanılır. Dolayısıyla, yükler 2 kısma ayrılmaktadır :
A - Şartname gereği alınması gereken ve her zaman alınan yükler :
a) Uzay Sistem zati yükü
b) Aşık zati yükü,
c) Kaplama zati yükü, (kaplama cinsi ve diğer veriler İşveren tarafından yazılı olarak bildirilmelidir).
d) Yağış yükü (yağmur / kar )
e) Rüzgar yükü
f) Sıcaklık tesiri
g) Deprem faktörü
B - Sistemin fonksiyonlarına göre tespit edilen ve İŞVEREN tarafından bildirilmesi gereken yükler:
a) Canlı yük (hareketli )
b) Servis yükü
1 - Aydınlatma
2 - Tesisat, havalandırma,
3 - Asma tavan,
4 - Kedi yolu,
5 - Nokta tesirli özel yükler (basketbol potası vs. gibi).
2.KÜRELER
Çubukların birleştiği noktalar küre şeklinde olup, bu küreler C45 çelikten, sıcak dövme yöntemi ile DIN EN 10083-1/-2/3 normlarına uygun imal edilmektedir. Kürelerde açılacak delik adedi ve deliklerin açısı her proje için ayrı hesaplanır. Bir kürede açılıp diş çekilecek toplam delik adedi 18’den fazla olmamalıdır.
3.ÇUBUKLAR VE KONİK PARÇALAR :
Çubuklar, iki ucunda konik parçaların kaynaklandığı yuvarlak boş kesitli borulardan oluşur. Konik parçaların fonksiyonu, çekme ve basınç kuvvetlerini iletmektir. Boru ve konikler, DIN 17100 malzeme normlarına uygun ST33-1, ST37 veya ST52’dem imal edilir. Konik parçanın boruya kaynaklanma işlemi DIN 4100 ve DIN 4115 normlarına uygun olarak gazaltı kaynak yöntemi ile yapılır. Çubuklar tamamen kapalı olmayıp, bir ucuna doğru fonksiyonel bir delik bulunmaktadır.
Projelerde kullanılan malzemeler, çizimlerin üzerinde bulunan ilgili malzeme sembolleri ile belirtilmektedir. İmalatta kullanılacak boruların çelik kalitelerine bağlı, DIN EN 10025 normlarına uygun mukavemet değerleri aşağıdadır:
ÇELİK KALİTESİ |
ÇEKME GERİLMESİ
|
AKMA GERİLMESİ
|
KOPMA UZAMASI (%)
|
St 33-1 |
33-50 kg/mm² |
19 kg/mm² |
18 |
St 37-2 |
37-45 kg/mm² |
24 kg/mm² |
23 |
St 52-3 |
52-62 kg/mm² |
36 kg/mm² |
22 |
4.CIVATA, SOMUN VE PİMLER :
CIVATA, boru uçlarına kaynaklanmış olan konik parçalar vasıtasıyla işlevlerini yerine getirir. Konik parçalar boruya kaynaklanmadan once, cıvata, başı borunun içinde, dişli kısmı da dışarıda kalacak çekilde konikten geçirilir. Böylece, konik parçalar, cıvataların her tarafa serbestçe dönmelerini sağlamış oluyor. Cıvatada, pimin geçmesi için enlemesine bir delik açılır.
SOMUN, konik parça ile düğüm elemanı arasında bulunan, içi boş altıgen kesitli bir parçadır. Somunun simetrik iki tarafında, her tarafta birer tane olmak üzere uzunlamasına iki pim deliği bulunur. Somun cıvata üzerine geçirildikten sonra iki serbest ucu somun deliklerinde kalacak şekilde PİM cıvataya geçirilir. Bu pimler, cıvataların küre deliklerinin içinde döndürülerek düğüm elemanına vidalanmalarına yardımcı olur. Cıvatalar, DIN 267 şartlarına uygun imal edilir ve ISO diş açma işlemi DIN 13’e uygun yapılır.
Cıvata, somun ve pim için kullanılan malzemeler ve bunların mekanik özellikleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Cıvataların üzerinde bazı özelliklerini belirten işaretler bulunur..
MALZEME SINIFI |
5.6 8.8 10.9
|
9S Mn28
|
6.8 8.8 12
|
Mn.Çekme Dayanımıkg/mm |
30 64 90 |
32 |
48 64 90 |
Mn. Kopma Dagılımıkg/mm |
50 80 100 |
50 |
60 80 120 |
minimum Kopma Uzaması |
20 12 9 |
9 |
8 10 4 |
5.AŞIK TUTUCU ELEMANLAR ve AŞIKLAR :
a) Aşık Tutucu Elemanlar:
Çatı eğimini düzenlemek için kullanılırlar. Üst başlık kürelerinde açılan tepe deliklerine bağlanırlar. Bu elemanlar yerine ve gereğine göre boru, köşebent veya değişken kesitli bir profilden olabilir. Boyları, çatı eğimine bağlı olarak değişmektedir.
b) Aşıklar:
Bu elemanlar, kullanılacak kaplama cinsine bağlı olarak C, U, Z veya kutu profilden olabilirler. Malzeme kalitesi St 37’dir.
6.MONTAJ :
Montaj, tüm çubuk ve kürelerinin yer aldığı bir montaj paftasında gösterildiği şekilde yapılır. Yatay ve az meyilli çubuklar, delikleri aşağıya bakacak şekilde monte edilmektedir. Bu suretle, oluşan nem için tabii bir drenaj sağlanmaktadır.
Çubuklar, cıvatalar zorlanmayacak ve diş kaptırılmayacak şekilde düğüm noktalarına takılmaktadır.
Cıvatalar, düğüm elemanına, mevcut somun yardımıyla boşluk bırakılmayacak şekilde vidalanmaktadır. Montaj, tamamen yerde - tamamen havada; veya kısmen yerde - kısmen havada yapılabilir.
7.KOROZYONA KARŞI KORUNMA :
Sıcak daldırma galvaniz tüm uzay sistem elemanlarına uygulanır ve bu işlem, galvaniz kalınlığını ve toleranslarını tespit eden EN ISO 1461 normlarına uygun yapılır. Sıcak daldırma galvanizenin ömrü 10- 20 yıl arası olup, bu süre, galvaniz üzerine ilave koruma malzemelerinin tatbiki ile, önemli ölçüde uzatılabilir.
Ancak,aşık,kolon,mesnet v.b.büyük parçalarda sıcak daldırma galvanizleme ve toz fırın boya uygulamaları mümkün olmayabilir. Böyle durumlarda püskürtme sprey galvaniz ve uygun saç boya tatbik edilir.
Toz Boya
Sistem elemanları yüksek evsaflı plastik toz boya ile 80 mikron kalınlığında, bütün yüzeyleri tamamen kaplayan, düzgün, parlak bir film tabakası ile boyanmaktadır.
Bu toz boya, 200 C’lik fırında uygun süre bekletmek suretiyle pişirilerek sertleştirilir.
Elektrostatik toz boya, darbelere mukavim olduğundan alışılmış yaş boyalara veya şantiyede yapılan boyalara göre çok daha uzun ömürlüdür. Bu boya -35 C ile +280 C arasında ısılara dayanıklı olup, ultraviyole ışınlarına da mukavemetlidir. Aşınmaya karşı çok dayanıklıdır. Üzerinde kabarcıklar, pütürler ve lekeler oluşmaz.
Toz boya yapılamayan parçalar, işveren ile karşılıklı mutabakat sağlanarak yaş boya ile de boyanabilir. Bunlar, kuru film kalınlığı 30-40 mikron olacak şekilde bir veya birkaç kat olarak tatbik edilebilir.
Boya renkleri uluslararası RAL katalogundan seçilir ve uygulamada
mat,yarı mat, yarı parlak veya tam parlak tonlar sağlanabilir
.Somunlar, 50 mikron kalınlığında sıcak daldırma galvaniz kaplama üzerine, toz boyalıdır.
.Küreler, 20 mikron elektro galvaniz kaplama üzerine, toz boyalıdır.
.Cıvatalar 20 mikron elektro galvaniz kaplamalıdır
|